Het belang van een goede afregeling
Bij de keuze van een installatie voor verwarming en/of koeling wordt tegenwoordig veel aandacht besteed aan de energieprestaties, maar om die ook echt te halen is een goede afregeling noodzakelijk. De meeste gebruikers hebben er geen aandacht voor, maar met een goede afregeling kan je 30 tot 50% besparen op het energieverbruik, zonder aan comfort te moeten inboeten.
Het meest gekende voorbeeld dat het belang van een goede afregeling illustreert, is het gebruik van een condensatieketel. Die haalt een hoger rendement dan een klassieke ketel door het ketelwater in de retourleiding voor te verwarmen door het in contact te brengen met de warmte van de rookgassen van de ketel. Het systeem dankt zijn naam aan het feit dat een deel van de rookgassen hierbij condenseert, wat het proces is dat het meeste warmte vrijgeeft. Om die condensatie te verkrijgen, is het echter belangrijk dat de temperatuur in de retourleiding voldoende laag is. Als dat niet het geval is, zal het ketelwater nauwelijks warmte opnemen van de rookgassen.
Ook bij een warmtepomp is de temperatuur van de retourleiding bepalend voor het rendement van het systeem. De COP – dat is de verhouding tussen de gegenereerde hoeveelheid warmte en het elektriciteitsverbruik – zal immers hoger liggen naarmate de temperatuur in de retourleiding lager is, opnieuw om een goede werking van de condensor te garanderen.
Een cruciaal element in de afregeling van een systeem bestaat er dan ook in om de temperatuur van de retourleiding voldoende laag te houden. Dat kan door het debiet te regelen want bij een lager debiet doen de verbruikers van warmte – de radiatoren, bijvoorbeeld – de temperatuur het meest dalen. Het is in deze uiteraard ook belangrijk om niet meer warmte te produceren dan noodzakelijk is.
Goede inregeling bij ingebruikname
Een goede afregeling ligt in grote mate in de handen van de gebruiker. En dat is een probleem, want zolang een installatie het gewenste comfort levert, hebben weinig mensen aandacht voor de instellingen. Als de temperatuur van de ketel ooit verhoogd werd om sneller warmte te krijgen, kan die jarenlang op de hoge stand blijven staan en de energiefactuur zo nodeloos opdrijven. Ook thermostaatkranen, die een goede verdeling mogelijk maken van warmte in functie van de verschillende noden, worden vaak onoordeelkundig gebruikt, waardoor veel energie verspild kan worden.
Toch zijn er naast het informeren van de gebruikers een aantal zaken die je kan doen om de kans op een optimale afregeling te vergroten. Een eerste is ervoor zorgen dat een systeem tenminste bij de oplevering al goed afgeregeld is. In Brussel is er sinds kort een regelgeving die voorschrijft dat bij de oplevering van een gebouw een dimensioneringsnota, opstartnota en inregelnota voorgelegd moeten worden. Op die manier wil men bekomen dat er op een systematische manier aandacht besteed wordt aan de afregeling van HVAC-systemen. Ook in andere gewesten zijn gelijkaardige regels op komst. In Vlaanderen zou het opstellen van een inregelnota gekoppeld worden aan de verkoop en verhuur van een gebouw door het onderdeel te maken van het energiecertificaat.
Simulatie van de invloed van instellingen
Toch zijn er ook heel wat aspecten die in de ontwerpfase gedaan kunnen worden om tot een betere inregeling te komen. De plannen en hydraulische modellen die Van Marcke Engineering gebruikt bij het ontwerp van een installatie gelden als een digital twin waarmee geanalyseerd kan worden welke impact bepaalde instellingen in de installatie zullen hebben. Op die manier kan ook gesimuleerd worden hoe bepaalde keuzes in het ontwerp het rendement van de installatie minder afhankelijk maken van de instellingen die de gebruiker later kiest.
Dat is met name belangrijk in projecten waar met collectieve systemen gewerkt wordt omdat gebruikers daar door een onoordeelkundig gebruik het rendement voor alle deelnemers naar beneden zouden kunnen halen. In warmtenetten wordt daarom soms een dubbel tarief gehanteerd waarbij gebruikers alleen de meest voordelige prijs krijgen als ze er in slagen om de retourtemperatuur onder een bepaald niveau te houden. Dat geeft hen dan een directe incentive om aandacht te hebben voor de regeling.
Een meer geavanceerde oplossing bestaat erin om de regeling van een installatie te automatiseren zodat debieten, bijvoorbeeld, automatisch aangepast worden in functie van de gewenste retourtemperatuur. Ook hier bieden de simulaties die Van Marcke Engineering doet, meer inzicht om de juiste ontwerpkeuzes te maken. Over het algemeen wordt aangenomen dat met een goede afregeling van een installatie 30 tot 50% bespaard kan worden op het energieverbruik, Het loont dus zeker de moeite om die oefening op voorhand grondig te maken.
